Achtergrond onderzoek

De problemen in de bloembollen zijn groot; vanuit de maatschappij wordt de druk om minder gewasbeschermings­middelen te gebruiken steeds groter en er is ook een roep om minder residu op de bollen. Aan de andere kant zien we steeds strengere kwaliteitseisen bij de export van de bollen en komen er steeds minder middelen beschikbaar. Om deze cirkel te doorbreken is een radicaal andere manier van telen nodig: een ‘systeemsprong’. In de huidige teeltsystemen worden ziekten en plagen telkens meegenomen in de vervolgteelt, omdat een deel van de oogst weer als uitgangsmateriaal voor de volgende teelt wordt gebruikt (‘cyclisch telen’). Bij de systeemsprong beginnen we met schoon uitgangsmateriaal, gaan dit versneld opkweken onder beschermde en optimale omstandigheden in kassen en tot slot telen we het buiten nog een jaar af tot een leverbare bol (éénrichtingsysteem).

POP3 Vitale teelt hyacint

Met dit POP3 project, dat speciaal met een aantal partners is opgezet om de teelt van hyacinten te verduurzamen, willen we een ommezwaai realiseren binnen de hyacintenteelt. Van een cyclische teelt naar een éénrichtingsysteem waarbij we schoon beginnen en de bollen schoon blijven. Als positief gevolg hopen we dat het middelengebruik fors daalt én de bodembelasting naar beneden gaat. Naast de verlaging van chemische middelen gebruik is door een meer precieze teelt ook waterbesparing en minder gebruik van bemesting een winstpunt. In vergelijking met de gangbare teelt zijn de geproduceerde bollen gezonder, beter van kwaliteit, bevatten ze nauwelijks nog residuen en hebben ze een minimale water-, carbon- en middelenfootprint.

Avond voor de sector

We zijn bijna aan het eind van het project POP3 Vitale teelt hyacint. In 2021 is het project gepresenteerd, nu is het tijd om de resultaten van de verschillende thema’s toe te lichten. Op dinsdag 4 april in de avond bij de Amsterdam Green Campus gaan we de ontwikkelingen langs en is er ruimte voor discussie over de verschillende aspecten die van belang zijn voor deze teeltsprong, zoals de economische kant, teelttechnische uitdagingen, weefselkweek, toetsingen en het werken met schoon uitgangsmateriaal.

Resultaten en bewustwording

Het onderzoek toont aan dat het ontwikkelen van een nieuw teeltsysteem een flinke uitdaging is en dat we er nog niet zijn. Duidelijk is wel dat bepaalde aspecten van de systeemsprong worden opgepikt door de sector. Meer bedrijven experimenteren met het opkweken van weefselkweek in kassen of in cellen met led verlichting. Opkweek van virusvrije holbollen gebeurt soms al in gaaskassen en opkweek van pluis in kisten met substraat. Kortom iedereen kijkt zelf welke aspecten van de systeemsprong haalbaar en toepasbaar zijn op hun eigen bedrijf. Dit zal dan ook het belangrijkste doel zijn van deze avond: kennis delen en elkaar stimuleren anders te kijken naar de teelt van hyacinten.

Visie

Deze systeemsprong past binnen de visie van de bloembollensector “Vitale teelt 2030”[1]. We werken toe naar een robuuste toekomstbestendige teelt en geven invulling aan de in april 2019 gepubliceerde Toekomstvisie Gewasbescherming 2030[2], de gezamenlijke visie van het ministerie van LNV en het georganiseerd landbouwbedrijfsleven.

Fianciering en uitvoering POP3 Vitale teelt hyacint

Dit project wordt uitgevoerd door Markglory (penvoerder), VOF P.C. van Saase &Zn, Kees van Haaster & Zn. B.V., Van Haaster Vijfhuizen, VOF Apeldoorn Bloembollen, VOF Th. A. Pennings en Zn, BQ Support BV, Iribov BV, Alb. Groot BV, KAVB en Wageningen University & Research. Zij doen dit financiële ondersteuning  vanuit de POP3 regeling van provincie Zuid-Holland, het Europese Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en van Innovatiefonds Hagelunie. Greenport Duin- en Bollenstreek draagt bij in de vorm van kennisdeling.

Aanmelden

Meld je voor 30 maart aan via deze link.

[1] www.vitaleteelt.nl

[2] https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2019/04/16/toekomstvisie-gewasbescherming-2030-naar-weerbare-planten-en-teeltsystemen/19074533+bijlage.pdf

Tijdens de workshop op 2 maart in Voorhout gingen een tiental bollentelers en onderzoekers van Living Lab B7 met elkaar in gesprek over maatregelen die telers nemen of kunnen nemen om biodiversiteit te bevorderen. De aanwezige telers doen al iets voor de biodiversiteit rond het erf en in het bollenveld, zoals het creëren van verblijfplaatsen voor vogels en vleermuizen en het aanleggen van een heg of bloemenstrook. Ook het gebruik van groenbemesters wordt veel toegepast, omdat dit de bodemgezondheid verbetert wat essentieel is voor het telen van bollen en planten. Maatregelen langs oeverranden en in sloten blijken minder populair. Een enkele teler doet bijvoorbeeld aan het ecologisch schonen van de sloot.

Maatregelen langs oevers

Ook al worden maatregelen langs oevers niet veel toegepast, deze worden samen met andere maatregelen langs perceelranden (bloemenranden, heggen) wel als meest kansrijk gezien voor de natuur en om in te passen in de bedrijfsvoering. Telers zien in dat maatregelen voor biodiversiteit een voorwaarde van de maatschappij is om door te kunnen gaan met telen. Daar hoort wel financiële compensatie tegenover te staan. De aanwezige telers benadrukken dat voor biodiversiteitsherstel ook inwoners en gemeenten moeten kijken hoe zij zelf hieraan kunnen bijdragen. Daarvoor vinden zij het belangrijk dat bollentelers, gemeenten, en inwoners regelmatig geïnformeerd en geïnspireerd worden over biodiversiteit in de streek. Living Lab B7 neemt de aanbevelingen uit de workshop mee in het verdere onderzoek en uitvoering van het programma.

Living Lab B7 is een consortium van de HAS Green Academy, het Nederlands Instituut voor Ecologie en de Radboud Universiteit. Samen met lokale partijen doet Living Lab B7 onderzoek naar teeltmaatregelen die biodiversiteit bevorderen, en biodiversiteitmonitoring in de Bollenstreek. Naast kennisontsluiting neemt Living Lab B7 ook een verbindende rol op zich tussen partijen die aan de slag willen met biodiversiteitsverbetering in de Bollenstreek. Meer weten over Living Lab B7, of zelf een idee voor biodiversiteitsverbetering? Kijk voor meer informatie en contactgegevens op www.livinglabb7.nl.

Remote Sensing

Unmanned Valley, Greenport Duin- en Bollenstreek en NL Space Campus gaan met steun van Holland Rijnland en de gemeente Katwijk onderzoeken of de combinatie van diverse sensortechnieken het beeld van een bollenveld kan verrijken. Met behulp van satellieten wordt data verzameld die op grote schaal veel waardevolle inzichten moet geven. Door het inzetten van drones met moderne sensoren kan worden ingezoomd op probleemgebieden en zelfs specifieke gewassen. In de nabije toekomst kan dit mogelijk zelfs met volledig autonome systemen. De grote hoeveelheid data die hieruit voortkomt wordt uiteindelijk geanalyseerd door kunstmatige intelligentie. Hierdoor zouden ziektes, voedseltekorten of plagen veel eerder kunnen worden gedetecteerd dan met het menselijk oog mogelijk is.  

Perfecte locatie voor samenwerking

De Duin- en Bollenstreek is een hotspot voor innovatieve landbouw. Er zijn tal van initiatieven die inspelen op het vernieuwen en transformeren van de sector. De samenwerking tussen telers en experts op het gebied van dronetechnologie en satellietdata is echter uniek. Het fieldlab Unmanned Valley leent zich uitstekend om de eerste testopstellingen uit te proberen. Zodat dit vervolgens uitgerold kan worden met lokale ondernemers in de Duin- en Bollenstreek. Verder kunnen studenten van de opleiding Drone Engineering & Operations van het ROC, welke is gevestigd op Unmanned Valley, bijdragen aan het optimaliseren van de techniek. Vanuit de meer commerciële opleidingen aan de Hogeschool Leiden wordt al nagedacht over de businesscase.

Reduceren van gewasbeschermingsmiddelen

De Europese Unie (EU) heeft het doel gesteld om gebruik van gewasbeschermingsmiddelen vóór 2030 met 50% te verminderen. Dit is onderdeel van het grotere plan van de EU om in 2050 het eerste klimaat-neutrale continent te worden. Overmatig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen brengt risico’s met zich mee voor onder andere de waterkwaliteit en biodiversiteit. Door vroegtijdig en nauwkeurig te signaleren dat er omstandigheden zijn waartegen de gewassen beschermd moeten worden, kunnen deze middelen zeer precies worden toegepast en het gebruik er van aanzienlijk worden gereduceerd.

Het vinden van natuurvriendelijke oplossingen om gewassen te beschermen gaat in de toekomst een alsmaar grotere rol spelen. Dit brengt grote uitdagingen voor telers met zich mee maar ook kansen om als regio voorop te blijven lopen. De projectpartners stellen dat de initiële investeringen vooral moeten dienen als aanjager van veelbelovende innovatie, die op haar beurt nieuwe externe financiële middelen moet aantrekken.

Eén van deze opgehaalde kennisvragen is: ‘Hoe kan een verbeterde bodemkwaliteit leiden tot een verhoogd rendement?’ Om samen deze vraag te kunnen beantwoorden, heeft een van de onderzoekers een overzicht gemaakt van een aantal bodem gerelateerde uitdagingen en bijbehorende maatregelen, specifiek voor duinzandgronden in de Bollenstreek.

Feedback geven

We willen dit overzicht graag delen en zijn benieuwd naar jouw reactie. We willen je graag vragen om feedback te geven door in deze link direct opmerkingen toe te voegen (rechtermuisknop: reageren) in het overzicht. Mocht je liever een e-mail sturen en het bestand downloaden, dan kan dat ook. Het Excelbestand kan je hier downloaden. 
Klinkt dit interessant? Je kunt Zina Broeksma mailen als je meer wilt weten over de beantwoording van de kennisvragen opgehaald onder ondernemers en andere betrokkenen uit de Bollenstreek. E-mail Zina op: zina.broeksma@naturalis.nl.

Uitleg van het document

Voor het project ‘Samen naar een Circulaire Bollenstreek’ zijn kennisvragen opgehaald. Eén van die kennisvragen is ‘Hoe kan een verbeterde bodemkwaliteit leiden tot een verhoogd rendement?’. Voor het beantwoorden van deze kennisvraag is het belangrijk om eerst een aantal uitdagingen op het gebied van bodemkwaliteit in de Bollenstreek vast te stellen. Hiervoor hebben we een overzicht opgesteld met uitdagingen, oorzaken, onderliggende problemen en ook maatregelen die genomen kunnen worden om problemen tegen te gaan. Dit overzicht is pas waardevol wanneer telers er ook hun ervaringen in gedeeld hebben.

Hoe kan je helpen?

Neem het document door, de type uitdagingen zijn gerangschikt op bodemfysisch, bodemchemisch en bodembiologische uitdagingen. Ze zijn allemaal zo veel mogelijk gericht op de Bollenstreek. Wanneer je je niet herkent in deze problemen, of je denkt dat het anders zit, kunnen aanvullingen gedaan worden in de kolom ‘Aanvullingen’. Wanneer je aspecten helemaal mist in het overzicht, kan je zelf ook regels toevoegen en ze er tussen plaatsen. Hetzelfde geldt voor de maatregelen, en de eerste opzet voor de investeringen die gemaakt worden om de maatregel uit te kunnen voeren. In het derde tabblad staan gewassaldi van een aantal bolgewassen, ook daar kan je commentaar op geven.

Maandag 12 december kwam een zestal kwekers uit de Bollenstreek naar Unmannend Valley op het vliegkamp Valkenburg. Samen met een dronebouwer, data-deskundigen en de projectleider in gesprek met als doel: de inzet van drones, sensortechniek en satellietdata om eerder ziekten en plagen te kunnen herkennen, maar wellicht ook stress bij planten of voedingstekorten. Als we dit voor elkaar krijgen, zijn minder gewasbeschermingsmiddelen nodig en kunnen we gerichter bemesten.

Projectgroep en partners

De komende weken gaat de projectgroep (met dronebouwer Jeroen van Dongen van Atmos, datadeskundige Louise Went van CGI en All 24k uit de NL Space Campus) met de wensen en inzichten van de kwekers (waarbij er telers zijn uit vaste planten, mini gladiolen, tulp, freesia, hyacint en narcis) aan de slag, zodat in het nieuwe groeiseizoen het onderzoek van start kan, waarbij er een mooie samenwerking ontstaat tussen bedrijven uit de NL Space Campus in Noordwijk, de teelt en Unmanned Valley.

Greenport Duin- en Bollenstreek is ook partner en draagt hiermee bij aan onderzoek dat toekomstgericht is en met het oog op duurzaam en schoner telen het plan vormgeeft.

Het vierjarige onderzoeksprogramma Bollenrevolutie 4.0 is voor drie van de vier thema’s afgesloten. Tijdens een bijeenkomst voor de partners, leden van de klankbordgroep (teelt en handel) en de onderzoekers werden de resultaten gepresenteerd. Op het onderdeel “Optische detectie van afwijkingen in de verwerking” wordt samen met Cremer Speciaal Machines nog één jaar verder onderzoek verricht. Per thema zal er een uitgebreide onderzoeksrapportage beschikbaar komen voor de partners. Eind 2023 wordt ook voor andere geïnteresseerden deze kennis toegankelijk. Voor nu zijn er per thema factsheets gemaakt en is er een overzichtsfilmpje beschikbaar. Het gaat om de volgende onderwerpen: Virusdetectie in tulp, datamanagement en monitoren van groei en kwaliteit tijdens de teelt.

Link naar de film en de factsheets

De film is hier te bekijken, de factsheets staan op de website WUR Bollenrevolutie 4.0 (onderaan de webpagina). Klik hier voor de factsheet.
Delen mag zeker, graag met verwijzing naar het onderzoek Bollenrevolutie 4.0.

Over dit onderzoek

Bollenrevolutie 4.0 is een vierjarig onderzoeksprogramma van de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen van het ministerie van LNV. De uitvoering van deze Publiek-Private Samenwerking ligt bij een consortium van zeven partners. Dit zijn: KAVB, Anthos, Agrisim B.V., Wageningen University & Research (WUR), Cremer Speciaalmachines B.V., Machinefabriek Steketee B.V., BKD en TechNature B.V. Economic Board Greenport Duin- en Bollenstreek en Rabobank Bollenstreek dragen vanuit hun Innovatiefondsen bij aan de financiering.

Vragen?

Heb je vragen? Neem contact op met projectmanager Ard Nieuwenhuizen, e-mail: ard.nieuwenhuizen@wur.nl.