Eind 2021 zijn kennisvragen opgehaald onder telers en andere ondernemers in de bollensector, waar onderzoekers van Naturalis Biodiversity Center en andere onderzoeksinstellingen mee aan de slag gingen. Het resultaat was een aantal specifieke kennisvragen. Op donderdag 1 juni werden de antwoorden en eindproducten op deze vragen gepresenteerd tijdens het GreenportLIVE evenement. Hierbij werd gekeken naar de uitdagingen die er zijn, waar winst te behalen valt en of er nog meer (specifiek) onderzoek op deze vragen nodig is.

Bodemkwaliteit en bodemleven

De opgehaalde kennisvragen gaan met name over bodemkwaliteit en bodemleven, met vragen als; hoe zet je hoge bodemkwaliteit in geld om? En leidt een betere bodemkwaliteit tot minder ziekteverwekkende organismen? En hoe meet je het bodemleven eigenlijk? Eén ding was duidelijk tijdens het evenement: bodemkwaliteit en bodemleven gaan hand in hand. De antwoorden op de kennisvragen zijn gegoten in overzichtelijke posters en rapporten, die tijdens de avond werden gepresenteerd door de betrokken onderzoekers. Opmerkelijk was hoe de gesprekken die hieruit voortvloeiden gingen over hóe we gezamenlijk verder aan de slag gaan met de opgedane kennis, en niet óf. 

Het is een ‘serious game’

“Biodiversiteit bepaalt de klimaatbestendigheid, en die twee samen bepalen onze toekomst”, zo vertelde wetenschappelijk directeur bij Naturalis en biodiversiteits-expert Koos Biesmeijer. Telers, ondernemers in de bollensector, overheid en omgeving hebben de taak om, ieder op hun eigen manier, daar een steentje aan bij te dragen. 

Om inzicht te krijgen in ieders rol, is als een van de eindproducten een serious game ontwikkeld door Erasmus Universiteit Rotterdam, Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden en Naturalis. Tijdens de ‘serious game’, die de afgelopen maanden werd gespeeld met telers, wethouders, beleidsmedewerkers en natuurorganisaties, wordt zichtbaar op welke manier een bijdrage vanuit ieders rol invloed heeft op het gezamenlijk te bereiken resultaat. De game liet iedereen op speelse wijze inzien dat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat we biodiversiteit en de leefbaarheid van de bollenstreek behouden, én nog verder kunnen verbeteren. Oftewel: “We winnen met z’n allen óf we verliezen met z’n allen.” 

Belang biodiversiteit en circulariteit

Al met al werd duidelijk hoe biodiversiteit en circulariteit essentieel zijn voor de toekomst van de Bollenstreek. De aanwezigen uitten dat ze vanuit de lopende trajecten, zoals Vitale Teelt en Living Lab B7, met elkaar willen blijven werken aan oplossingen voor een vitale bollensector in de regio. De omgeving en haar bewoners leveren daarin een cruciale bijdrage aan het creëren van die circulaire economie.

Meer informatie en posters

In het project ‘Samen naar een circulaire Bollenstreek’ werken ondernemers, bedrijven, lokale overheden en kennispartijen samen om bij te dragen aan een winstgevende, natuurinclusieve bollenteelt. Benieuwd naar de eindproducten (vier posters en vier rapporten) van dit project? Bekijk ze op www.naturalis.nl/wetenschap/bloeiende-bollenstreek (hier zijn ze ook te downloaden).

Waarom aardwarmte?

Nederland neemt maatregelen tegen klimaatverandering. De plannen zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord. Aardgas verdwijnt uit de wijken, duurzame alternatieven komen daarvoor in de plaats. Hoe en wanneer precies? Dat verschilt per gemeente.

Aardwarmte (ook wel geothermie) is een kans voor Katwijk, Noordwijk, Oegstgeest en Teylingen. Het is een lokale duurzame energiebron en onafhankelijk van gas uit het buitenland. In de afgelopen twee jaar zijn er door Firan, D4 en Shell goede stappen gezet in de ontwikkeling van aardwarmte als duurzaam en betaalbaar alternatief voor het verwarmen van huizen, gebouwen en kassen in de Duin- en Bollenstreek. Aardwarmte is lokaal en maakt ons onafhankelijk van aardgas uit het buitenland. Hiermee maken we de regio klaar voor de toekomst.  Daarnaast is er een groot voordeel: bij het gebruik van aardwarmte komt nauwelijks CO₂ of fijnstof vrij.

Project Aardwarmte Rijnland

Firan, D4 en Shell werken samen als Aardwarmte Rijnland. Voor het Aardwarmte Rijnland project is recent een SDE++ subsidie toegekend. Daarom gaan deze partijen de volgende stap zetten om aardwarmte voor de regio mogelijk te maken. Meer informatie over Aardwarmte Rijnland vindt u op https://www.aardwarmterijnland.nl/ en op https://allesoveraardwarmte.nl/algemeen/.

Feestelijk moment

Binnenkort is een feestelijk moment om het startschot te geven voor de volgende stap in de ontwikkeling van duurzame aardwarmte en samen op te trekken in een duurzame en lokale warmtevoorziening in de regio!

Living Lab B7 is een consortium van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), de HAS Green Academy, en de Radboud Universiteit. Doel van Living Lab B7 zit in de zeven B’s: met Boeren, Bewoners, Bezoekers en Beleidsmakers werken aan een Betere Biodiversiteit in de Bollenstreek. Vanuit de expertise van de consortiumpartners wordt gekeken vanuit verschillende aanvliegroutes gekeken hoe die betere biodiversiteit verkregen kan worden.

Samenwerking met bollentelers

Zo wordt met bollentelers onderzocht welke teeltmaatregelen genomen kunnen worden voor een bijdrage aan een gezondere bodem en een beter bodemleven, voor zowel een gezonde teelt als meer (functionele) biodiversiteit. Afgelopen winter is bijvoorbeeld een praktijkproef met groenbemesters uitgevoerd bij een bollenteler, waaruit bleek dat deze een vergelijkbare isolerende werking hebben als stro, maar veel meer insecten aantrekken (lees meer over de praktijkproef). Living Lab B7 is samen met de Bollenjongens bezig een ‘proefveld’ te realiseren, waarin dergelijke maatregelen verder in de praktijk getest kunnen worden

Diversiteit insecten in kaart brengen

Daarnaast wordt de diversiteit aan insecten in de bollenstreek in kaart gebracht. Insecten vormen een belangrijke voedselbron voor vogels als gele kwikstaart, veldleeuwerik, en patrijs, die volop in de bollenvelden te vinden zijn. Met de insectenmonitoring in bollenvelden, graslanden, en duinen wordt in beeld gebracht welke invloed het landschap heeft op de insectendiversiteit en -biomassa, en hoe bollenvogels gebruik maken van het landschap. Op dit moment zijn de voorbereidingen bezig om een observatiestudie naar het landgebruik door gele kwikstaarten op te zetten.

Ook wordt onderzoek gedaan naar de rol van samenwerkingsverbanden in de streek die biodiversiteitsverbetering als doel hebben. Om biodiversiteit te verbeteren kan ingezet worden op directe maatregelen als het aanleggen van een ecologische corridor, of het aanplanten van een ‘bonte berm’. Maar voor biodiversiteitsherstel is het ook nodig naar indirecte oorzaken te kijken van biodiversiteitsverlies, zoals het aanpakken van belemmerende wet- en regelgeving om te verduurzamen.

Team en doel Living Lab B7

Het team van Living Lab B7 bestaat uit onderzoekers en een aantal ‘vrije spelers’ met diverse achtergronden (ecologie, landbouw, beleid, communicatie) die de verbinding maken met initiatieven in de streek die biodiversiteitsverbetering voor ogen hebben. Zo wil Living Lab B7 een vliegwiel voor dergelijke initiatieven zijn door: het ontsluiten van kennis, als verbinder op te treden tussen verschillende partijen en door kansen te signaleren. De inzichten uit het project worden gedeeld met de betrokkenen en via de website: www.livinglabb7.nl. De huidige financiering loopt door tot 2026. Living Lab B7 hoopt dat de beweging die zij in gang zet daarna voortgezet wordt!

Achtergrond onderzoek

De problemen in de bloembollen zijn groot; vanuit de maatschappij wordt de druk om minder gewasbeschermings­middelen te gebruiken steeds groter en er is ook een roep om minder residu op de bollen. Aan de andere kant zien we steeds strengere kwaliteitseisen bij de export van de bollen en komen er steeds minder middelen beschikbaar. Om deze cirkel te doorbreken is een radicaal andere manier van telen nodig: een ‘systeemsprong’. In de huidige teeltsystemen worden ziekten en plagen telkens meegenomen in de vervolgteelt, omdat een deel van de oogst weer als uitgangsmateriaal voor de volgende teelt wordt gebruikt (‘cyclisch telen’). Bij de systeemsprong beginnen we met schoon uitgangsmateriaal, gaan dit versneld opkweken onder beschermde en optimale omstandigheden in kassen en tot slot telen we het buiten nog een jaar af tot een leverbare bol (éénrichtingsysteem).

POP3 Vitale teelt hyacint

Met dit POP3 project, dat speciaal met een aantal partners is opgezet om de teelt van hyacinten te verduurzamen, willen we een ommezwaai realiseren binnen de hyacintenteelt. Van een cyclische teelt naar een éénrichtingsysteem waarbij we schoon beginnen en de bollen schoon blijven. Als positief gevolg hopen we dat het middelengebruik fors daalt én de bodembelasting naar beneden gaat. Naast de verlaging van chemische middelen gebruik is door een meer precieze teelt ook waterbesparing en minder gebruik van bemesting een winstpunt. In vergelijking met de gangbare teelt zijn de geproduceerde bollen gezonder, beter van kwaliteit, bevatten ze nauwelijks nog residuen en hebben ze een minimale water-, carbon- en middelenfootprint.

Avond voor de sector

We zijn bijna aan het eind van het project POP3 Vitale teelt hyacint. In 2021 is het project gepresenteerd, nu is het tijd om de resultaten van de verschillende thema’s toe te lichten. Op dinsdag 4 april in de avond bij de Amsterdam Green Campus gaan we de ontwikkelingen langs en is er ruimte voor discussie over de verschillende aspecten die van belang zijn voor deze teeltsprong, zoals de economische kant, teelttechnische uitdagingen, weefselkweek, toetsingen en het werken met schoon uitgangsmateriaal.

Resultaten en bewustwording

Het onderzoek toont aan dat het ontwikkelen van een nieuw teeltsysteem een flinke uitdaging is en dat we er nog niet zijn. Duidelijk is wel dat bepaalde aspecten van de systeemsprong worden opgepikt door de sector. Meer bedrijven experimenteren met het opkweken van weefselkweek in kassen of in cellen met led verlichting. Opkweek van virusvrije holbollen gebeurt soms al in gaaskassen en opkweek van pluis in kisten met substraat. Kortom iedereen kijkt zelf welke aspecten van de systeemsprong haalbaar en toepasbaar zijn op hun eigen bedrijf. Dit zal dan ook het belangrijkste doel zijn van deze avond: kennis delen en elkaar stimuleren anders te kijken naar de teelt van hyacinten.

Visie

Deze systeemsprong past binnen de visie van de bloembollensector “Vitale teelt 2030”[1]. We werken toe naar een robuuste toekomstbestendige teelt en geven invulling aan de in april 2019 gepubliceerde Toekomstvisie Gewasbescherming 2030[2], de gezamenlijke visie van het ministerie van LNV en het georganiseerd landbouwbedrijfsleven.

Fianciering en uitvoering POP3 Vitale teelt hyacint

Dit project wordt uitgevoerd door Markglory (penvoerder), VOF P.C. van Saase &Zn, Kees van Haaster & Zn. B.V., Van Haaster Vijfhuizen, VOF Apeldoorn Bloembollen, VOF Th. A. Pennings en Zn, BQ Support BV, Iribov BV, Alb. Groot BV, KAVB en Wageningen University & Research. Zij doen dit financiële ondersteuning  vanuit de POP3 regeling van provincie Zuid-Holland, het Europese Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en van Innovatiefonds Hagelunie. Greenport Duin- en Bollenstreek draagt bij in de vorm van kennisdeling.

Aanmelden

Meld je voor 30 maart aan via deze link.

[1] www.vitaleteelt.nl

[2] https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2019/04/16/toekomstvisie-gewasbescherming-2030-naar-weerbare-planten-en-teeltsystemen/19074533+bijlage.pdf