Op het Demoveld Bollenstreek voor natuurinclusieve bollenteelt in Hillegom worden teeltmaatregelen genomen die tot meer biodiversiteit moeten leiden. Om dit te monitoren worden verschillende metingen uitgevoerd. In het voorjaar van 2024 hebben vrijwilligers van agrarische natuur- en landschapsvereniging Geestgrond voor het eerst de broedvogels geteld op en rond het demoveld. Geestgrond voert al 25 jaar ‘bollenvogeltellingen’ uit in de Bollenstreek.

Het telgebied bij het demoveld bestaat uit het perceel van het demoveld en vier omliggende percelen met een totale grootte van 14,3 hectare. Nadruk bij de tellingen ligt vooral op het bepalen van het aantal territoria (een stukje leefgebied verdedigd door een specifieke vogel) van bollenvogels als gele kwikstaart, veldleeuwerik en patrijs. Maar ook andere vogels die hun territorium in het telgebied hebben, zoals witte kwikstaart en meerkoet, worden meegeteld. Tijdens vijf telrondes zijn hier 10 soorten vogels gezien die territoriaal gedrag vertoonden (zoals zang).

Territoria bollenvogels in de Bollenstreek

De meest voorkomende soort was de gele kwikstaart met 7 territoria (waarvan 1 in het demoveld), gevolgd door de veldleeuwerik met 6 territoria (waarvan 1 in het demoveld). Van de patrijs werd 1 territorium vastgesteld. Scholekster en kievit zijn bollenvogels die samen met de eerste drie soorten de ‘high five’ van de bollenvogels vormen. Van de scholekster werden 2 territoria vastgesteld. De kievit werd wel waargenomen maar de waarnemingen wezen niet op een territorium. De andere waargenomen soorten zijn meerkoet (2 territoria, waarvan 1 in de vaart naast het demoveld), witte kwikstaart (3 territoria), bergeend, knobbelzwaan en spreeuw (geen territoria).

Het aantal territoria van gele kwikstaart en veldleeuwerik is opvallend hoog in dit gebied. Dat is in lijn met eerdere tellingen, waaruit blijkt dat de omgeving (met name de Zilkerpolder) een ‘hotspot’ is voor deze bollenvogels. De openheid van het landschap speelt daarin mogelijk een belangrijke rol.

Vogels weten het Demoveld Bollenstreek goed te vinden!

De territoria in het demoveld betekenen niet automatisch dat hier een vogel daadwerkelijk gebroed heeft. Een vogel kan ergens zingen zonder op broeden over te gaan, of het veld wordt als voedselgebied gebruikt terwijl het nest zelf op een naastgelegen perceel ligt. Wat de tellingen in elk geval wel laten zien is dat vogels het demoveld goed weten te vinden!

Bron: Living Lab B7
Foto: Hugo Langezaal

Het aaltjesschema, de ene teler gebruikt het standaard om aaltjes te beheersen, maar voor veel bollentelers is het nog een onbekend stuk gereedschap in de gereedschapskist. Vanwege de beperkte mogelijkheid om aaltjes (nematoden) te bestrijden is een meerjarenaanpak om de druk minimaal te houden noodzakelijk. Om de opbouw van schadelijke aaltjes beperkt te houden in je rotatie is de kennis welk aaltje zich op welk gewas vermeerdert essentieel (Figuur 1). Hiernaast laat deze informatie goed zien dat de bloembollenteelt, vanuit aaltjes perspectief, goed past in de rotatie met akkerbouw gewassen.

Nieuwe website: Best4Soil

Voorheen was hier aaltjesschema.nl voor. Deze website is uit de lucht maar is vervangen door Best4Soil! Hoe werkt het dan? Onder het kopje Aaltjes- en schimmelschema en daarna Aaltjesschema (B4S) is voor, 21 groenbemesters, 26 akkerbouwgewassen, 29 groentegewassen en 12 bloembollen de beschikbare informatie over de waardplantstatus en schadeniveau voor 47 aaltjes beschikbaar! Hiervoor is het wel belangrijk om linksboven op de Nederlandse vlag te klikken anders is de bloembollen informatie niet beschikbaar. De waardplantstatus laat zien of een aaltje zich vermeerderd (bijv. P. penetrans in Bladrammanas), er een natuurlijk afname is (bijv. M. chitwoodi in tulp) of dat er zelfs een actieve afname van het aaltje is (P. penetrans en Tagetes). Hiermee kan je je groenbemester of voorvruchten zo kiezen dat je minimaal last hebt van een probleemaaltje. Hiernaast kan het, vanuit wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne) management, een argument zijn om bijvoorbeeld tulpen of lelies in een rotatie met aardappelen op te nemen.

Figuur 1. Voorbeeld van een aaltjesschema. De verschillende kleuren geven aan of een gewas veel (paars), weinig (geel) of geen (groen) schade ondervindt van een bepaald aaltje. De stippen en ‘–’ geven aan of een aaltje zich goed vermeerderd (3 stippen) of juist afneemt (-). Een gewas waar een aaltje goed in vermeerderd hoeft hier zelf geen last van te hebben maar een vervolgteelt kan hier wel onder lijden. Bijvoorbeeld Meloidogyne chitwoodi in Japanse haver en gladiool.

Extra informatie beschikbaar, nog niet volledig

Bij een aantal aaltjes (bijv. stengelaaltje, Ditylenchus dipsaci) is extra achtergrondinformatie beschikbaar. Door op een vakje te klikken komt deze informatie in beeld. Binnen het project Bollen@Bodem&Aaltjes is alle beschikbare informatie gecheckt, aangevuld en aangepast waar nodig. Helaas is nog niet alle informatie van alle aaltjes bekend. Een grote blinde vlek momenteel zijn de Trichodoriden aaltjes, vrijlevende aaltjes. Voor dit opkomende probleem is nagenoeg geen informatie beschikbaar, ook niet in andere teelten. In het project Bollen@Bodem&Aaltjes wordt de waardplantstatus van Paratrichodorus anemones voor een groot aantal gewassen (oa. Japanse haver en Tagetes) onderzocht door WUR en Vertify. Hiernaast wordt er gewerkt aan beheersmaatregelen voor dit probleem aaltje.

Naast informatie over aaltjes is er op Best4Soil ook een schimmelschema beschikbaar. Dus ga naar Best4Soil en (h)aal die nematoden- en schimmelinformatie in huis!

Partners in PPS Bollen Bodem en Aaltjes

De PPS Bollen Bodem en Aaltjes: integraal aangepakt wordt gefinancierd door Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, KAVB, Stichting bloembollenonderzoek, Anthos, CNB, Agrifirm, CAV Agrotheek, BO Akkerbouw, Bloembollenacademie, Greenport Noord-Holland Noord en Greenport Duin- en Bollenstreek. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de kennisinstellingen Wageningen University & Research (BU Glastuinbouw & Bloembollen en BU Open Teelten) en Vertify i.s.m. de partners.

Tijdens de bijeenkomst, die plaatsvond in Noordwijkerhout, werd als eerste het ontwerp van de hoofdwarmteleiding gepresenteerd. Daarna presenteerde Aardwarmte Rijnland de ontwikkelstrategie om aardwarmte voor de hele regio beschikbaar te maken. Hannah Saers van Liander gaf aansluitend een toelichting op het congestieonderzoek, dat inzicht bood in de uitdagingen en oplossingen voor de energie-infrastructuur.  

Een belangrijk moment van de dag was de overhandiging van de ambitieverklaring aan Berend Potjer, gedeputeerde van provincie Zuid-Holland. De verklaring werd overhandigd door de aanwezige wethouders. Deze ambitie benadrukt de gezamenlijke inzet van de aanwezige partijen voor een aardgasvrije toekomst met behulp van aardwarmte. 

De aanwezigen, waaronder vertegenwoordigers van bedrijven, horeca, scholen, gemeenten, de provincie, woningcorporaties, tuinders en bollenkwekers uit de regio, kregen vervolgens de gelegenheid om deel te nemen aan verschillende breakout-sessies. Deze sessies boden ruimte voor diepgaande discussies en kennisuitwisseling over de rol van aardwarmte in de energietransitie van de regio. De bijeenkomst werd afgesloten met een paneldiscussie onder leiding van de wethouders van de gemeenten Oegstgeest, Noordwijk, Hillegom, Lisse en Teylingen. 

Aardwarmte Rijnland kijkt terug op een dynamische middag waarbij iedereen zich heeft uitgesproken voor aardwarmte in de regio. Wil je meer informatie over aardwarmte in de Duin- en Bollenstreek? Schrijf je in voor de nieuwsbrief of neem contact op met Aardwarmte Rijnland. 

Bron: Aardwarmte Rijnland

Het Demoveld Bollenstreek ligt aan de Schelpvisserlaan in Hillegom, een kleine een rustige straat. Een plek waar alleen bestemmingsverkeer komt en over het algemeen niet veel activiteit is op het land er omheen. Nu het Demoveld Bollenstreek volledig in gebruik is, is er meer reuring dan de bewoners van de straat gewend zijn. Reden genoeg om de omwonenden uit te nodigen op (en later ook in) het demoveld en te informeren over alle activiteiten aldaar: wat gebeurt er en waarom, uitleg over de bollenteelt in zijn algemeenheid, wat de Bollenjongens doen om zo schoon mogelijk te werken en welke insectenvallen er staan. 

Na de koffie en verdere uitleg lieten de Bollenjongens in het veld zien wat hun opviel: zoals schimmelplekjes op het blad, die hopelijk nog indrogen. De planning is dat er volgend jaar hyacinten bloeien. “Dan gaat het hier lekker ruiken!”, aldus een buurvrouw. Daarnaast staat ook op de planning dat dit demoveld vaker open gaat voor het publiek. Lees meer over het Demoveld Bollenstreek >>>

Het pilotprogramma bestaat onder andere uit het berekenen van Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s). Er werd tijdens de bijeenkomst aandacht besteed aan hoe KPI’s zijn opgesteld en hoe deze bijdragen aan het behalen van de doelen van het Zuid-Holland Programma Landelijk Gebied (ZH-PLG). Met voorbeeldberekeningen werd duidelijk hoe een KPI er in de praktijk uit komt te zien. Daarnaast was er iemand van provincie Zuid-Holland aanwezig om te vertellen over het belang van Regiocertificering voor de provincie, waaronder waterkwaliteit.

Tijdens de bijeenkomst was er ook ruimte voor vragen, opmerkingen en discussie. Zo was één van de vragen: Wordt de data berekend (en gepresenteerd) op basis van perceel, gewas en het totaal van het bedrijf? Maar ook: Worden de voorbeeldberekeningen gemaakt op bedrijfs- of gewasniveau? De organisatie heeft hier zo goed mogelijk geprobeerd antwoord op te geven en heeft daarnaast ook belangrijke input gekregen voor de voortzetting van het programma. Eén van de deelnemers: “Als deze groep een goed gevoel heeft bij het pilotprogramma, dan kunnen we beweging maken.” De organisatie kijkt terug op een waardevolle avond en start van het pilotprogramma.

Meer Regiocertificering

Lees hier mee over over de achtergrond en de doelen van Regiocertificering.

Regiocertificering in de Duin- en Bollenstreek is ontwikkeld om vanaf 2024 gezamenlijk te werken aan de doelen van het Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied (ZH-PLG) op het gebied van water, bodem, biodiversiteit en klimaat. Door de prestaties op het gebied van deze opgaven inzichtelijk te maken wordt duidelijk waar we nu staan en wat de voortgang is in de sierteelt en vasteplantensector. Het stappenplan (bekijk hier de flyer) voor Regiocertificering is de afgelopen maanden ontwikkeld en het traject is inmiddels toe aan de eerste fase: het uitvoeren van het pilotprogramma met een tiental bollentelers in de streek.

Kritische Prestatie Indicatoren

Tijdens de ontwikkeling van het plan blijkt dat de grootste prioriteit voor de regio Duin- en Bollenstreek is om te voldoen aan de normen van de Kaderrichtlijn Water. Met behulp van zogeheten Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) worden de prestaties van telers op het gebied van emissies naar het oppervlaktewater en grondwater in kaart gebracht en vergeleken met de bijbehorende streefwaarden. Door individuele adviezen en doelgerichte maatregelen kunnen eventuele overschrijdingen worden teruggedrongen en daarmee verbetert de waterkwaliteit. Het is de bedoeling dat Regiocertificering uitbreidt en zo meerdere opgaven van ZH-PLG kan omvatten en aanpakken.

Pilotprogramma

In 2024 starten twee pilotgroepen, waarvan in mei de eerste. Deze twee groepen gaan aan de slag met de KPI’s, de streefwaarden en doelgerichte maatregelen. Naast deze inspanningen ligt er nadruk op het gezamenlijk delen en ontwikkelen van kennis en ervaringen. Op deze manier zetten telers voortdurend stappen in de verduurzaming van de teelt. Bij de uitvoering van het pilotprogramma komen verschillende aspecten kijken zoals het berekenen van de KPI’s, het verwerken van de resultaten, het ontwikkelen van individuele adviezen, het organiseren van de bijeenkomsten van de pilotgroep, het faciliteren van de onderlinge samenwerking en het leren van elkaar.

Samenwerking

De uitvoering van het projectplan Regiocertificering wordt gedaan door Greenport Duin- en Bollenstreek, Schuttelaar & Partners en Delphy. Zij werken samen met provincie Zuid-Holland en meerdere partijen in de streek. Voor vragen of opmerkingen over het plan van Regiocertificering neemt u contact op met Harry Kager (06-10 47 28 74).