Eén van deze opgehaalde kennisvragen is: ‘Hoe kan een verbeterde bodemkwaliteit leiden tot een verhoogd rendement?’ Om samen deze vraag te kunnen beantwoorden, heeft een van de onderzoekers een overzicht gemaakt van een aantal bodem gerelateerde uitdagingen en bijbehorende maatregelen, specifiek voor duinzandgronden in de Bollenstreek.

Feedback geven

We willen dit overzicht graag delen en zijn benieuwd naar jouw reactie. We willen je graag vragen om feedback te geven door in deze link direct opmerkingen toe te voegen (rechtermuisknop: reageren) in het overzicht. Mocht je liever een e-mail sturen en het bestand downloaden, dan kan dat ook. Het Excelbestand kan je hier downloaden. 
Klinkt dit interessant? Je kunt Zina Broeksma mailen als je meer wilt weten over de beantwoording van de kennisvragen opgehaald onder ondernemers en andere betrokkenen uit de Bollenstreek. E-mail Zina op: zina.broeksma@naturalis.nl.

Uitleg van het document

Voor het project ‘Samen naar een Circulaire Bollenstreek’ zijn kennisvragen opgehaald. Eén van die kennisvragen is ‘Hoe kan een verbeterde bodemkwaliteit leiden tot een verhoogd rendement?’. Voor het beantwoorden van deze kennisvraag is het belangrijk om eerst een aantal uitdagingen op het gebied van bodemkwaliteit in de Bollenstreek vast te stellen. Hiervoor hebben we een overzicht opgesteld met uitdagingen, oorzaken, onderliggende problemen en ook maatregelen die genomen kunnen worden om problemen tegen te gaan. Dit overzicht is pas waardevol wanneer telers er ook hun ervaringen in gedeeld hebben.

Hoe kan je helpen?

Neem het document door, de type uitdagingen zijn gerangschikt op bodemfysisch, bodemchemisch en bodembiologische uitdagingen. Ze zijn allemaal zo veel mogelijk gericht op de Bollenstreek. Wanneer je je niet herkent in deze problemen, of je denkt dat het anders zit, kunnen aanvullingen gedaan worden in de kolom ‘Aanvullingen’. Wanneer je aspecten helemaal mist in het overzicht, kan je zelf ook regels toevoegen en ze er tussen plaatsen. Hetzelfde geldt voor de maatregelen, en de eerste opzet voor de investeringen die gemaakt worden om de maatregel uit te kunnen voeren. In het derde tabblad staan gewassaldi van een aantal bolgewassen, ook daar kan je commentaar op geven.

Maandag 12 december kwam een zestal kwekers uit de Bollenstreek naar Unmannend Valley op het vliegkamp Valkenburg. Samen met een dronebouwer, data-deskundigen en de projectleider in gesprek met als doel: de inzet van drones, sensortechniek en satellietdata om eerder ziekten en plagen te kunnen herkennen, maar wellicht ook stress bij planten of voedingstekorten. Als we dit voor elkaar krijgen, zijn minder gewasbeschermingsmiddelen nodig en kunnen we gerichter bemesten.

Projectgroep en partners

De komende weken gaat de projectgroep (met dronebouwer Jeroen van Dongen van Atmos, datadeskundige Louise Went van CGI en All 24k uit de NL Space Campus) met de wensen en inzichten van de kwekers (waarbij er telers zijn uit vaste planten, mini gladiolen, tulp, freesia, hyacint en narcis) aan de slag, zodat in het nieuwe groeiseizoen het onderzoek van start kan, waarbij er een mooie samenwerking ontstaat tussen bedrijven uit de NL Space Campus in Noordwijk, de teelt en Unmanned Valley.

Greenport Duin- en Bollenstreek is ook partner en draagt hiermee bij aan onderzoek dat toekomstgericht is en met het oog op duurzaam en schoner telen het plan vormgeeft.

Het vierjarige onderzoeksprogramma Bollenrevolutie 4.0 is voor drie van de vier thema’s afgesloten. Tijdens een bijeenkomst voor de partners, leden van de klankbordgroep (teelt en handel) en de onderzoekers werden de resultaten gepresenteerd. Op het onderdeel “Optische detectie van afwijkingen in de verwerking” wordt samen met Cremer Speciaal Machines nog één jaar verder onderzoek verricht. Per thema zal er een uitgebreide onderzoeksrapportage beschikbaar komen voor de partners. Eind 2023 wordt ook voor andere geïnteresseerden deze kennis toegankelijk. Voor nu zijn er per thema factsheets gemaakt en is er een overzichtsfilmpje beschikbaar. Het gaat om de volgende onderwerpen: Virusdetectie in tulp, datamanagement en monitoren van groei en kwaliteit tijdens de teelt.

Link naar de film en de factsheets

De film is hier te bekijken, de factsheets staan op de website WUR Bollenrevolutie 4.0 (onderaan de webpagina). Klik hier voor de factsheet.
Delen mag zeker, graag met verwijzing naar het onderzoek Bollenrevolutie 4.0.

Over dit onderzoek

Bollenrevolutie 4.0 is een vierjarig onderzoeksprogramma van de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen van het ministerie van LNV. De uitvoering van deze Publiek-Private Samenwerking ligt bij een consortium van zeven partners. Dit zijn: KAVB, Anthos, Agrisim B.V., Wageningen University & Research (WUR), Cremer Speciaalmachines B.V., Machinefabriek Steketee B.V., BKD en TechNature B.V. Economic Board Greenport Duin- en Bollenstreek en Rabobank Bollenstreek dragen vanuit hun Innovatiefondsen bij aan de financiering.

Vragen?

Heb je vragen? Neem contact op met projectmanager Ard Nieuwenhuizen, e-mail: ard.nieuwenhuizen@wur.nl.   

Compost zorgt voor een gezonde bodem met een hoog organisch stofgehalte, wat essentieel is in een regeneratieve bollenteelt. Organische reststromen in de Duin- en Bollenstreek kunnen een aanzienlijke bijdrage leveren in de compostproductie. Dat blijkt uit een analyse van kansrijke maatregelen voor een regeneratieve bollenteelt in de Duin- en Bollenstreek, uitgevoerd door HAS-studenten van Living Lab B7.

Door intensief landgebruik in de bollenteelt is de bodemkwaliteit laag. Bollengronden hebben een lage waterberging, lage bodemvruchtbaarheid, en lage weerbaarheid waardoor ziektedruk toeneemt. Volgens studenten Joris Crooijmans en Job Wijnker van de HAS Hogeschool in Den Bosch levert dit een onhoudbare situatie op voor de bollensector en is een nieuwe regeneratieve teeltwijze nodig. Bodemverbetering in de vorm van het verhogen van het organisch stofgehalte speelt hierbij een sleutelrol.

Organisch stofgehalte verhogen

In de Duin- en Bollenstreek is het organisch stofgehalte gemiddeld 1,5%, terwijl een gehalte van 3% of hoger optimaal is. Het gebruik van compost in combinatie met een groenbemester kan het organisch stofgehalte binnen vijf jaar met 0,7% verhogen, blijkt uit de berekeningen van de studenten. Bokashi is mogelijk gunstiger voor het bodemleven, maar het produceren van bokashi is bewerkelijker dan compost.

De studenten merken op dat in Zuid-Holland telers terughoudender zijn bij het gebruiken van compost dan in Noord-Holland. Mogelijke zorgen bij telers kunnen worden weggenomen door met meerdere agrarische ondernemers uit verschillende sectoren composteerbedrijven in te zetten, zodat lokale reststromen optimaal worden benut. Een loonwerker kan worden ingezet om het composteringsproces op eigen bedrijf te laten plaatsvinden.

In de regeneratieve landbouw wordt zoveel mogelijk gewerkt met regionale kringlopen. De organische reststromen in de Duin- en Bollenstreek dekken volgens de berekeningen van de studenten echter maximaal de helft van de optimale hoeveelheid benodigde compost voor de bollenteelt. Een regionale kringloop is in dit gebied dus niet te sluiten.

Naast het toepassen van compost wordt ook niet-kerende bodembewerking genoemd om de bodem te verbeteren. Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen kan verminderd worden door geschikt habitat te creëren voor natuurlijke vijanden van bijvoorbeeld bladluis. Dit kan door het aanleggen van een netwerk van landschapselementen (heggen, bloemenranden, natuurlijke slootkanten). Andere kansrijke ontwikkelrichtingen naar een regeneratieve bollenteelt zijn het telen van bollen in de kas, het benutten van restwarmte uit kassen, en het benutten van digestaat (restproduct bij biogasproductie).

Het onderzoek is onderdeel van Living Lab B7, een consortium van het Nederlands Instituut voor Ecologie in Wageningen, de Radboud Universiteit Nijmegen en HAS Hogeschool Den Bosch. Living Lab B7 wil de biodiversiteit in de Bollenstreek verbeteren door kennis over biodiversiteitsverbetering te delen en de toepassing ervan te stimuleren in de praktijk. Co-creatie met lokale partijen staat hierbij centraal.

Een storymap van het onderzoek is hier te vinden: https://arcg.is/WTWyu.