Arbeidsmigranten die zich definitief in Nederland vestigen, openen ook vaak zelf een bedrijf. Veel Oost-Europeanen gaan als zzp’er aan de slag in de bouw, als nagelstyliste, schoonheidsspecialiste of kapper. Anderen beginnen een winkel of een restaurant. Een rondje door het dorpscentrum van Noordwijkerhout laat zien dat een flink aantal bedrijfs- en winkelpanden door Oost-Europese ondernemers worden bezet.

Aan het Marktplein én aan de Dorpsstraat in Noordwijkerhout zijn twee Poolse supermarkten. In de overvolle schappen staan voor een belangrijk deel dezelfde producten als in de Nederlandse supermarkten. Soep van Knorr, chips van Lays maar dan wel met Poolse namen.

„Handig, want nu weet je tenminste wat je koopt”, verklaart een van klanten haar voorkeur voor de Poolse supermarkt. Ook voor Johanna, die twee jaar in Nederland woont maar geen Nederlands spreekt, is het prettig dat ze weet wat ze koopt. „Ik kom hier om eten voor mijn kind van anderhalf te kopen. Dan neem ik gelijk wat andere dingen mee” , meldt ze terwijl ze met een plastic zak vol boodschappen naar buiten komt. Ze heeft woensdagochtend tijd, want ze werkt op Schiphol en dus op onregelmatige tijden.

Behalve de Poolse ingrediëntenlijst zijn de supermarkten populair omdat ze Poolse specialiteiten verkopen. De Poolse augurken in een pot bijvoorbeeld zijn minder zuur dan de Nederlandse. En de Poolse vleeswaren maar ook de Poolse taart en het snoep hebben een andere smaak. „We hebben weleens wat voorgezet aan onze Nederlandse buren, maar die vonden het niet lekker. Bonbons met pruim. Blijkbaar is het een typisch Poolse smaak”, vertelt één van de klanten.

Andere kruiden

Krystyna van Overloop (60) is de eigenaresse van de supermarkt op het Marktplein. Toen ze 29 jaar geleden naar Nederland verhuisde om op de kinderen van vrienden te passen, had ze nooit gedacht dat ze ooit een supermarkt zou runnen. „Vrienden van mijn zoon tipten mij over Noordwijkerhout. In 2013 heb ik het pand aan het Marktplein gehuurd. Ik heb mijzelf ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en een paar maanden later ben ik gewoon begonnen met de verkoop van producten uit Polen. En het gaat goed want ik heb geen klagen, ondanks dat ik nu concurrentie heb in het dorp.”

Inmiddels heeft ze acht mensen in dienst. Ze schat dat 90 procent van haar klanten de Poolse nationaliteit hebben. „Waarom ze hier komen? In Polen gebruiken we andere kruiden dan in Nederland. Het is gewoon een andere smaak.” Dat Nederlanders de winkel niet vaak bezoeken, wijt ze aan het taalprobleem. „Veel personeel praat geen of weinig Nederlands. Als je dan de etiketten niet kunt lezen, is het lastig want je kunt geen vraag stellen.”

Kapper

Behalve supermarkten heeft Noordwijkerhout ook een Poolse kapperszaak. Daar wordt woensdagochtend een jongetje geknipt terwijl zijn vader toekijkt. „Ik ben niet Pools hoor. Ik woon pas een jaar in Noordwijkerhout en heb een paar kappers geprobeerd. Van mijn vriendin moet ik naar deze kapper dus dat doe ik”, meldt hij vrolijk terwijl hij zijn zoontje probeert recht op de stoel te houden.

Verderop aan de Havenstraat zit nog een winkel in voedingssupplementen. Hier wordt in het Pools aangegeven wanneer de winkel open is. In de ochtend is de zaak gesloten en kun je alleen door de winkelruit naar de grote potten met supplementen turen. „Sportscholen zijn ook populair bij arbeidsmigranten. Dus deze voedingssupplementen ook”, meldt een voorbijganger uit Polen.

Bedrijventerrein

Ook buiten het dorpscentrum vind je Oost-Europese ondernemingen. Op de Gieterij rijdt vrijdagavond net een Poolse vrachtwagen langs, op weg naar een Poolse supermarkt. Achter de gesloten deuren van het bedrijf Abakus Mrozonri bevinden zich grote vrieskasten waar Poolse diepgevroren specialiteiten liggen.

Eigenaar Krzusztof Reiza heeft sinds 2,5 jaar een bedrijf in Nederland. Hij woont in Amsterdam. Recent heeft hij een controle gehad van de politie en de gemeente om te kijken of het pand geen illegale huisvesting biedt. Hij loopt naar de kantoorruimten en wijst naar de met karton geblindeerde openstaande ramen. „Als ik dat niet doe, wordt het hier veel te heet. Maar je ziet het, geen bedden. Wij zijn gewoon een groothandel.”

Even verderop op het bedrijventerrein ligt het pand van 44-jarige Michal Urbaniak. Hij runt een distilleerderij en heeft een slagerij. Daar maakt hij volgens Poolse recepten worst en sterke drank. „In de tijd van het communisme hadden Polen wel geld, maar waren de winkels leeg. Iedereen leerde om zelf producten te maken. Mijn recepten komen van mijn grootouders. Voor de Poolse klanten is het de smaak van thuis.”

U Górala

Samen met zijn 47-jarige vrouw Honorata Celey verkoopt hij Poolse wodka en wijn in het restaurant U Górala op de hoek van de Leidsevaart en de ’s-Gravendamseweg. Van woensdag tot en met zondag kookt Honorata in haar eentje voor de soms wel 250 gasten. „Polen zijn gewend om in de middag, na de kerkdienst, te eten. Nederlanders komen pas na zes uur ’s avonds. Op zondag is het hier de hele dag vol”, vertelt ze. „De schnitzel en de aardappelpannenkoek met goulash zijn favoriet bij Polen én Nederlanders”, vertelt ze.

Het stel, dat begon met een afhaalrestaurant in Noordwijkerhout, heeft recent een kroeg geopend. „Aangekleed met allemaal Poolse artikelen”, vertelt Michal terwijl hij een rondleiding geeft langs de motoren, de auto’s, een kinderwagen, de oude radio’s en televisietoestellen, de telefoons maar ook de talloze reclamebordjes die hij op markten in Polen heeft gevonden. „En we hebben nog meer plannen zoals een terras langs het water, maar dat moet wel mogen van de gemeente. Dat is iets waar we wel aan moeten wennen. Het is in Nederland niet altijd duidelijk wat wel en niet mag.”

De bedrijvigheid van arbeidsmigranten in Noordwijkerhout is geen uitzondering. Ook in de andere bollendorpen vind je soortgelijke ondernemingen van Oost-Europese, veelal Poolse, ondernemers. Zo telt Lisse drie Poolse supermarkten vlak bij elkaar, Hillegom twee, Noordwijk, Katwijk en Sassenheim één.

Onderzoek

Dit verhaal is het zesde en laatste deel van een serie over arbeidsmigranten in de Bollenstreek. Deze serie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Kwaliteitsimpuls Zuid-Hollandse Journalistiek van de provincie Zuid-Holland.

Cijfers

Arbeidsmigranten komen vaak voor een korte periode naar Nederland. Soms eenmalig, soms meerdere keren maar er is ook een fikse groep arbeidsmigranten die zich definitief vestigt in Nederland. Uit de cijfers van het onderzoeksrapport van Decisio blijkt dat veel arbeidsmigranten, al dan niet gehuwd, met een partner in de Duin- en Bollenstreek wonen. Meer dan een kwart heeft kinderen waarvan bijna de helft (46 procent) tussen de 4 en de 12 jaar is. In totaal ging het in 2019 om 1.445 kinderen in de Duin- en Bollenstreek.

Bron: Leidsch Dagblad

Glastuinbouwbedrijven konden dit jaar weer subsidie aanvragen voor de toepassing van technieken die bewezen energie besparen. Door de ophoging worden meer bedrijven in staat gesteld om te investeren in energiebesparende maatregelen, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van LED-belichting, van energieschermen of van de aansluiting op een warmtenet.

De regeling was opengesteld voor subsidieaanvragen van 19 april tot en met 30 juni 2022. Glastuinbouwbedrijven vroegen voor bijna € 80 miljoen aan subsidie aan. Een hoger openstellingsbudget van de subsidieregeling EG draagt niet alleen bij aan verduurzaming van de glastuinbouw en het verminderen van de vraag naar gas in die sector, maar ook aan lagere vraag naar elektriciteit in Nederland als geheel en vermindering van druk op de elektriciteitsnetten, zegt men in Den Haag.

“Stap in de goede richting”

Voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland is blij met de aangekondigde verhoging. “Vanuit de sector is er aantoonbare belangstelling om te verduurzamen. Het is fijn dat dit door de verhoging van het subsidieplafond ook mogelijk wordt gemaakt.”
Dennis Medema, energiespecialist van Glastuinbouw Nederland, vult aan dat een dergelijke verhoging van de beschikbare subsidie zeker de moeite waard is. “Er is weliswaar behoefte aan nog meer, maar dit is zeker een flinke stap in de goede richting.”

Ook over de technieken die zijn opgenomen in de regeling – onder meer aansluiting van bedrijven op een warmtenetwerk, aanschaf van een luchtbehandelingssysteem of de overstap naar LED-belichting – is Dennis Medema tevreden. “Ook hier is altijd ruimte voor verbetering, maar er ontbreken geen belangrijke technieken. We hebben immers goed samengewerkt met het ministerie en andere betrokken partijen voor de invulling van de regeling.”

SDE en borgstelling regelen

Dat neemt niet weg dat Glastuinbouw Nederland wel degelijk nog dringende verzoeken heeft richting het Kabinet en de betrokken ministeries. “Dit zijn goede stappen richting verdere verduurzaming van de glastuinbouw. De extreem hoge energieprijzen van dit moment vergroten de noodzaak van verduurzaming, maar bedrijven moeten wel financieel gezond blijven om überhaupt te kunnen investeren in nieuwe technieken”, benadrukt Adri Bom-Lemstra. Ze roept het Kabinet derhalve op om de SDE-regeling snel aan te passen, conform de recente motie in de Tweede Kamer. Ook noemt zij het cruciaal dat de borgstelling wordt geregeld, zodat glastuinbouwbedrijven een beetje lucht krijgen in deze zeer lastige economische periode.

Meer informatie over de EG-subsidie is te vinden op de website van RVO. 

Bron: Ministerie van LNV

Bron: BP Nieuws

Bedrijfsbezoeken

Het werkbezoek ging van start op het bedrijf W.A.M. Pennings met een aantal korte presentaties door de KAVB, Royal Anthos, Greenport Duin- en Bollenstreek, afvalverwerker Meerlanden N.V. en Keukenhof. Tijdens deze gesprekken werd o.a. gepleit voor een goede bereikbaarheid van de Bollenstreek en voldoende grond en ruimte voor de uitbreiding voor teelt- en handelsbedrijven. Ook werd stilgestaan bij de zoektocht naar een geschikte nieuwe locatie voor afvalverwerker Meerlanden.

Na een korte rondleiding over het bedrijf werd het bezoek voortgezet bij JUB Holland. Hier werden de aanwezigen uitgebreid geïnformeerd over de wensen die de sector heeft op het gebied van de huisvesting van medewerkers. Hierbij werd ook gekeken naar de verschillen in huisvestingsmogelijkheden in de verschillende provincies.

Voldoende en kundig personeel

Vervolgens vertrok het gezelschap naar Van Zanten Flowerbulbs in Hillegom. Hier kregen de aanwezigen meer informatie over het grote belang om als sector over voldoende en kundig personeel te beschikken. Centrale vraag was wat de sector kan doen om jongeren te interesseren én te binden aan de sector. Kansen liggen hier op het gebied van goed groen onderwijs in de regio.

Nieuwe omgevingsvisie uitgereikt

KAVB voorzitter Jaap Bond sloot het werkbezoek af met de overhandiging van de nieuwe omgevingsvisie aan de gedeputeerde. Deze visie is het afgelopen jaar opgesteld door KAVB kring Bloembollenstreek samen met LTO Duin- en Bollenstreek en de Agrarische Jongeren Duin- en Bollenstreek (AJDB). Alle aanwezigen kijken terug op een zeer geslaagd bezoek.

Een belangrijk onderdeel van goed werkgeverschap is een complete en juiste informatievoorziening voor mensen die bij je gaan werken. Mensen die tijdelijk naar Nederland komen, de internationale werknemers, kennen de wetten en regels in Nederland niet, spreken de taal niet en weten ook niet goed wat ze kunnen verwachten als ze in Nederland aankomen.

Gebrek aan kennis maakt mensen kwetsbaar. Daarom is het belangrijk dat internationale werknemers goede en betrouwbare informatie krijgen. We denken dat het ontsluiten van de informatie het beste elektronisch kan. Een app lijkt het meest gebruiksvriendelijk voor de medewerkers en is het meest op maat te maken voor werkgevers.

Met de app ‘Welkom op ons bedrijf’ kan een werkgever zijn internationale werknemers informeren in hun eigen taal over bijvoorbeeld het bedrijf, de werkzaamheden, huisvesting, lokale voorzieningen (zoals de supermarkt of sportschool) en arbeidsvoorwaarden. Zie ook de video over de app. Het onderzoek naar een app ‘Welkom op ons bedrijf’ wordt gefinancierd vanuit Colland Arbeidsmarkt.

Wat vind jij belangrijk? Vul de enquête in!

Op dit moment doen wij onderzoek naar de wensen en behoeften onder werkgevers.  Graag horen we die van jou ook! Vul daarom deze vragenlijst in. Dit kan tot uiterlijk 11 september. Daarna informeren we je over de uitkomsten en het vervolg.

Bron: Werkgeverslijn

De meeste arbeidsmigranten in de Duin- en Bollenstreek wonen in de woonwijken. Soms in keurige huizen van de buitenkant niet te onderscheiden van de naburige huizen, soms heel herkenbaar door de kleurige fietsen van de verschillende uitzenders in de voortuin. Andere arbeidsmigranten wonen in grootschalige locaties in Lisse, Noordwijkerhout en Leiden. Een tocht langs enkele adressen levert verschillende verhalen op.

Lisse

Nikos Pavlo (30) en Monica Kolodziejczyk (32) delen een huis in de Lissese Wagenstraat met de moeder en broer van Nikos, Beata en Manolis. Nikos kwam vier jaar geleden naar Nederland. Hij werkte eerst via het uitzendbureau en woonde op verschillende plekken. Monica is al tien jaar in Nederland en had ook verschillende adressen in Noordwijk, Noordwijkerhout en Lisse.

Inmiddels hebben ze beiden een vaste baan en wonen nu in het huis van de werkgever van Nikos. Ze zijn blij met het fraai opgeknapte huisje in het Lissese centrum. ,,Niet dat alle huizen van de uitzendbureaus slecht waren. De andere bewoners maakten het soms tot een waar Armageddon. Niet iedereen heeft dezelfde leefwijze en werktijden en er waren altijd meer mensen dan hier’’, aldus Monica.

In Lisse betalen ze iets meer dan de wekelijkse 85 euro die ze aan het uitzendbureau moesten betalen maar dat hebben ze er graag voor over. ,,Dit is mooi en lekker dicht in het centrum. Bang dat we te afhankelijk zijn van de werkgever? We hebben goede werkgevers dus niet echt. Voorlopig blijven we hier. En in de toekomst? Misschien terug naar Polen of hier een huis kopen. Dat weten we nu nog niet.’’

Anoniem

Zo open als Nikos en Monica is niet iedereen. Veel arbeidsmigranten willen alleen anoniem vertellen over hun leef- en woonsituatie zoals een 30-jarige Poolse want ,,niet iedereen hoeft mijn saaie leven te weten’. Toen zij naar Nederland vertrok, kwam ze in de toenmalige Nachtegaal in Lisse terecht. Met een vriendin en nog twee andere meisjes deelde ze een kamer. ,,We kenden een stelletje dat een aparte kamer had met een eigen keuken. Dat was mazzel zodat we daar konden koken in plaats in de algemene keuken.’’

Toen ze voor de tweede keer terugkwam in Nederland kwam ze in een huis aan de Akervoorderlaan terecht waar tien mensen woonden ‘met huisgenoten die te veel dronken, theelichtjes aanstaken en rookten’. Daarna kreeg ze onderdak aan de Voorhoutse Jacoba van Beierenweg in een pand met veertien huisgenoten. Andere huizen in Lisse en Noordwijkerhout volgden. Met hulp van haar werkgever vond ze uiteindelijk een zomerhuis in Noordwijk. Ze is er blij mee. ,,Het is niet groot maar wel voor mezelf.’’

Winkelpand

Ook het Oost-Europese stel dat boven een winkelpand in Noordwijkerhout woont, wil niet met naam, nationaliteit en exacte locatie worden genoemd. Bang dat ze last krijgen met de verhuurder en ze straks geen huis meer hebben. Hij maakt als zzp’er fabrieken in de Bollenstreek schoon, zij heeft een vaste baan bij een fabriek in Noord-Holland.

Het stel is al negen jaar in Nederland waarvan acht jaar in Noordwijkerhout. Aanvankelijk woonden ze in recreatiehuizen zoals Solassi. Sinds vijf jaar huren ze het appartementje met twee slaapkamers vlakbij het centrum van Noordwijkerhout voor 1.350 euro. In Oost-Europa hebben ze een eigen appartement maar dat gebruiken ze alleen voor de vakantie. ,,We hebben een goed salaris en de mensen in Nederland zijn aardig. Alleen de verhuurmakelaar is een klootzak. Kijk naar het raam dat al heel lang kapot is en maar niet wordt gemaakt. Het gaat alleen om geld verdienen.’’

Villa

Bij een grote villa in Sassenheim staat op vrijdagavond de deur uitnodigend open. Een deel van de twintig bewoners blijft op de eigen kamer maar een Pool, die samen met zijn Slowaakse vriendin een kamer op zolder deelt, is wel spraakzaam. In Polen was hij lasser maar hij kreeg niet genoeg salaris. Hij vertrok naar Nederland waar hij een bedrijf aan de Vennestraat werkt. Hij woont inmiddels twee jaar in de villa waar keuken en sanitair wordt gedeeld.

,,Soms is het lastig als je met tien mensen tegelijk uit het werk komt en iedereen de wasmachine wil gebruiken. Of als mensen een feestje geven. Dan is het echt niet oké hier. Maar ik blijf voorlopig gewoon hier. Ik betaal nu 87,50 per persoon per week maar zelf iets vinden is lastig. Niemand wil aan Polen verhuren.’’

Ook in het luxueuze woonhuis aan de Heereweg in Lisse van Job’s Bemiddeling mogen we rondkijken. Op zaterdagochtend zijn de meeste bewoners van de tweepersoonskamers de deur uit. Hetzelfde in de containerwoningen aan de Langevelderlaan in Noordwijk. ,,Vanavond komen enkele vaste bewoners terug. Die willen alleen hier wonen want dit is met 65 euro per bed per week goedkoop’’, vertelt Job Pennings.

Tolk

Bij veel andere huizen blijft de deur dicht of wordt snel duidelijk gemaakt dat er geen interesse is. Zelfs de aanwezigheid van een Poolse tolk helpt niet mee. Ook bedenken sommige arbeidsmigranten zich nadat ze eerst wel hun verhaal hebben verteld. Zoals een echtpaar van de allereerste lichting arbeidsmigranten met inmiddels de Nederlandse nationaliteit en een eigen huis. Na overleg met de volwassen kinderen besluiten ze toch om zich terug te trekken. De reden blijft onbekend.

Bron: Leidsch Dagblad