Voor de beroepsopdracht “Duurzame bollenteelt” is vanuit onder andere HAS green academy een meerjarig praktijkonderzoek opgezet op het Demoveld Bollenstreek in Hillegom. Hierin worden inzichten over natuurinclusieve en extensieve teeltmethoden getoetst in de praktijk. Dit rapport beschrijft het tweede monitoringsseizoen, hierin werden narcissen geteeld. De focus lag op biodiversiteit en bodemkwaliteit binnen beide beheersystemen. Na weken van onderzoek en schrijven zijn de flyer en het onderzoeksdocument van Daisy, Siebe en Fleur klaar. Benieuwd naar wie zij zijn? Ze stelden zich eerder al voor op onze website.

Onderzoeksrapport en flyer

• Onderzoeksrapport: Biodiversiteit en bodemkwaliteit op het demoveld in de bollenteelt 
• Flyer

Samenvatting onderzoeksrapport

Intensieve landbouwpraktijken leiden tot een afname van wilde diersoorten in het Nederlandse agrarisch landschap. Dit heeft gevolgen voor de ecosystemen en functies die zij vervullen, zoals natuurlijke plaagbestrijding. Om deze negatieve trend te keren, wordt steeds vaker gezocht naar landbouwmethoden die biodiversiteit en bodemkwaliteit verbeteren. De afname van biodiversiteit en bodemkwaliteit in landbouwgebieden vormt een bedreiging voor zowel natuur als landbouw. Binnen de landbouw bestaan verschillende teeltmethoden die biodiversiteit en bodemkwaliteit op uiteenlopende manieren beïnvloeden. Natuurinclusieve landbouw benut natuurlijke processen en vermijdt chemische middelen, extensieve landbouw heeft minimale externe inputs en er wordt enkel ingegrepen bij ernstige plaagdruk. 

Dit onderzoek richt zich op de relatie tussen biodiversiteit en bodemkwaliteit binnen natuurinclusieve en extensieve teeltmethoden, met als doel te begrijpen hoe landbouwpraktijken deze dynamiek beïnvloeden. Op een demoveld in de Bollenstreek zijn insecten gemonitord met potvallen, plakvallen, panvallen en de Berlese-trechter. Hiermee is ook het effect van een bloemenrand onderzocht. Daarnaast is de bodemkwaliteit geanalyseerd aan de hand van chemische, fysische en biologische parameters. 

De resultaten tonen aan dat de extensieve zijde, met een open zandbodem, meer insecten en een grotere soortenrijkdom herbergt dan de natuurinclusieve zijde. Dit verschil wordt veroorzaakt door de dennensnipperhoutvezellaag aan de natuurinclusieve zijde. Deze laag lijkt een fysieke barrière te vormen voor bodemgebonden insecten. Daarbij verstoort de houtvezellaag de werking van biodiversiteit bevorderende maatregelen zoals de bloemenrand. Loopkevers, als bio-indicatorgroep, bevestigen dit beeld. Loopkevers kwamen in hogere aantallen en met grotere ecologische diversiteit voor aan de extensieve zijde, inclusief zeldzame soorten zoals A. stierlini, wat wijst op een goede habitatkwaliteit. 

De bodemparameters verschilden nauwelijks tussen de beheersystemen en konden niet eenduidig worden gekoppeld aan het beheer. Alleen de gehalten aan kalium, calcium en stikstof verschilden enigszins, waarschijnlijk door variaties in mestgebruik. Er werden zwakke verbanden gevonden tussen biodiversiteit en enkele bodemparameters (pH, indringingsweerstand, vochtgehalte en organisch stof), maar deze kwamen niet overeen met bevindingen uit bestaande literatuur. 

Op basis van de resultaten wordt geadviseerd om te stoppen met gebruik van de houtvezellaag, vanwege de mogelijk negatieve impact op biodiversiteit. Voor vervolgonderzoek wordt aanbevolen om ook percelen met intensieve bollenteelt te betrekken, om een breder beeld te krijgen van de exacte effecten van de beheersystemen op de biodiversiteit en bodemkwaliteit. 

Bekijk hier beide documenten:

De minister was uitgenodigd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de financier van het living lab. Doel van het bezoek was om te laten zien hoe onderzoekers en lokale partijen samenwerken aan biodiversiteitsverbetering in de Bollenstreek. Living Lab B7 maakt deel uit van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA), waarin de verbinding van samenleving en onderzoek essentieel is.

De minister, afgevaardigden van het ministerie van OCW en LVVN, en beleidsmedewerkers van NWO werden ontvangen in de kantine van W.A.M. Pennings. Hier kregen zij in vier korte duo-presentaties van een ‘onderzoeker’ en ‘stakeholder’ te horen wat voor onderzoek wordt uitgevoerd en wat het belang daarvan is voor de streek en de bollensector.  Onder andere het onderzoek naar gele kwikstaarten (één van de bollenvogels), het Nationaal Park Hollandse Duinen en het Demoveld Bollenstreek voor natuurinclusieve bollenteelt (opgezet door Living Lab B7, Greenport Duin- en Bollenstreek, Agrifirm-GMN en de Bollenjongens) kwamen aan bod. 

Bezoek Ecologisch Proefveld Bollenstreek

Na de presentaties volgde een bezoek aan ene proefveld voor biologische bollenteelt, het Ecologisch Proefveld Bollenstreek. Hier vertelde Allan Visser van W.A.M. Pennings over de  constructieve samenwerkingen die tot stand zijn gekomen tussen onderzoekers, telers, teeltadviseurs en melkveehouders. Met vallen en opstaan experimenteren de betrokkenen op dit veld met een bollenteelt die chemie- en kunstmestvrij is, in combinatie met bloemenranden en voedergewassen.

Bij de afsluiting van de bijeenkomst volgde lovende woorden voor de aanwezigen: “Er zijn zoveel verschillende soorten kennis, maar alle kennis is nodig. De Nationale Wetenschapsagenda heeft geleid tot een nieuwe manier van wetenschap bedrijven: je komt alleen vooruit als je het samen doet. En dat hebben we hier vandaag in Noordwijkerhout heel goed kunnen zien,” aldus Eppo Bruins.

Bron: Living Lab B7 en foto’s van Arie Kievit

Opschaling naar 40% van het areaal

De eerste pilotgroep bestreek inmiddels ruim 23% van het areaal voorjaarsbloeiers in de Duin- en Bollenstreek. Met de tweede groep willen de initiatiefnemers dit percentage opschalen naar 35 à 40% van  het areaal voorjaarsbloeiers in de regio. “We zien veel enthousiasme bij telers,” vertelt Sanne Bruns, betrokken als adviseur en analist bij het project Regiocertificering.

“Na de eerste informatieavond in Lisse voor geïnteresseerde telers meldden zich al direct acht bedrijven aan. Dat geeft vertrouwen.”

Nieuwe groep, zelfde doelen

De tweede pilotgroep bestaat opnieuw uit een mix van grotere en kleinere bedrijven die zich richten op voorjaarsbloeiers zoals tulpen, narcissen, hyacinten, krokussen en alliums. “We zien ook hier veel interesse”,” zegt Sanne. “In de eerste pilotgroep zaten de echte voorlopers, maar ook bij deze eerste aanmeldingen is de motivatie duidelijk te zien. Telers willen weten waar ze staan en wat er beter kan.”

“Telers willen weten waar ze staan en wat er beter kan.”

Van inzicht naar actie

Een belangrijk onderdeel binnen het project van Regiocertificering is het verzamelen en analyseren van bedrijfsdata. Die gegevens wordt vertrouwelijk behandeld en levert waardevolle inzichten op voor de deelnemende telers. “Sommigen denken dat ze op specifieke thema’s al heel duurzaam werken, maar krijgen dan toch inzicht in verbeterpunten,” aldus Bruns. “Dat is juist de kracht: je leert waar de kansen liggen om te verbeteren, zonder dat er met het vingertje wordt gewezen.”

Sectorbrede aanpak

Het doel van Regiocertificering is niet alleen het verbeteren op bedrijfsniveau, maar ook het versterken van het collectieve verhaal. “We bundelen initiatieven in één aanpak. Daardoor kunnen we naar buiten laten zien dat de sector serieus bezig is met verduurzaming. En dat werkt: thema’s worden gezamenlijk opgepakt, inzichten gedeeld. Zo ontstaat beweging in de hele regio.”

“Er ontstaat echt beweging in de hele regio”

Nieuwe trajecten: vaste platen en zomerbloeiers

Naast de tweede pilot voor de voorjaarsbloeiers wordt er nu ook gewerkt aan een pilot voor telers van vaste planten en zomerbloeiers. Voor deze groepen kunnen telers zich nog aanmelden. “We starten in juli met een eerste bijeenkomst voor vaste plantenkwekers. Ook zomerbloeiers staan op de planning. Aanmelden is dus nog zeker mogelijk.”

Ook enthousiast geworden?

Doe dan mee aan Regiocertificering en zet samen met ons de stap naar een duurzame toekomst. De eerste telers in de pilotgroep hebben al ervaren hoe Regiocertificering helpt bij het verduurzamen van de bollenteelt in de Duin- en Bollenstreek. Nu is het jouw kans om aan te sluiten.

Wat levert deelname op?

✔️ Praktische handvatten om duurzamer en efficiënter te werken

✔️ Ondersteuning en kennisuitwisseling met collega-telers

✔️ Bijdragen aan een toekomstbestendige bollensector

Wil je meer weten of vrijblijvend kennismaken? Meld je aan voor meer informatie of een persoonlijk gesprek met Greenport Duin- en Bollenstreek, via info@greenportdb.nl of 06-10715559 (Maarten Prins, programmamanager).

Sluit je aan en maak samen met ons de Duin- en Bollenstreek een koploper in duurzame bollenteelt!

Over dit artikel:
In deze artikelenreeks nemen verschillende kwekers en andere betrokkenen je mee in hun ervaring rondom hun deelname aan de pilotgroep Voorjaarsbloeiers in het project Regiocertificering. In het project Regiocertificering werken kwekers uit de Duin- en Bollenstreek gezamenlijk aan verduurzami